การประเมินเนื้อหาที่ผู้ตรวจสอบข้อเท็จจริงใช้
อัพเดตแล้ว 10 พ.ค. 2024
ด้านล่างนี้คือตัวเลือกระดับการประเมินสำหรับผู้ตรวจสอบข้อเท็จจริงจากภายนอก รวมถึงตัวอย่างเนื้อหาที่อาจอยู่ในระดับการประเมินนั้นๆ แม้ Meta จะเป็นผู้วางแนวทางการประเมินเหล่านี้ แต่ในท้ายที่สุดแล้ว ผู้ตรวจสอบข้อเท็จจริงจะตรวจสอบและประเมินเนื้อหาดังกล่าวอย่างอิสระ โดยที่ Meta จะไม่ดำเนินการใดๆ เพื่อเปลี่ยนแปลงผลการประเมินดังกล่าว
เท็จ
เท็จ
เนื้อหาที่ไม่มีมูลความจริง ซึ่งประกอบด้วย
- คำพูดอ้างอิงที่เป็นเท็จ
- คำกล่าวอ้างที่ไม่มีทางเป็นไปได้ หรือไม่สามารถตีความได้ว่ามีบางสิ่งบางอย่างถูกกล่าวถึงหรือเกิดขึ้นจริง
- ตัวอย่าง: คำกล่าวอ้างว่าเกิดภัยธรรมชาติ ทั้งที่ไม่มีเหตุการณ์จริงเกิดขึ้น
- ตัวอย่าง: คำกล่าวอ้างว่าบุคคลหนึ่งคิดค้นหรือจดสิทธิบัตรบางสิ่งบางอย่าง ทั้งที่ไม่ได้ทำจริง
- ทฤษฎีสมคบคิดที่อธิบายว่าเหตุการณ์เป็นผลงานของบุคคลหรือกลุ่มบุคคล ซึ่งอาจอ้างถึงข้อมูลจริงหรือข้อมูลที่ไม่อาจตรวจสอบยืนยันได้ แต่นำเสนอบทสรุปที่ไม่น่าเป็นจริง
- ตัวอย่าง: คำกล่าวอ้างว่าบริษัทแห่งหนึ่งมีส่วนร่วมอย่างลับๆ กับการลักลอบค้ายาผิดกฎหมายโดยอ้างอิงจากประเด็นที่ไม่เกี่ยวข้องกัน อย่างการขายยาราคาแพง
- ตัวอย่าง: คำกล่าวอ้างโดยไม่มีหลักฐานว่าบุคคลในคณะรัฐบาลเป็นผู้รับผิดชอบโดยตรงต่อการโจมตีของผู้ก่อการร้าย เพื่อใช้เป็นข้ออ้างในการประกาศสงคราม
- เนื้อหาที่ปลอมแปลงขึ้นจากเว็บไซต์ต่างๆ ที่อ้างตัวว่าเป็นสำนักข่าวจริง
- เนื้อหาที่เป็นรูปภาพ เสียง หรือวิดีโอที่เป็นของจริงแต่นำมาใช้ประกอบเหตุการณ์ที่ไม่มีความเกี่ยวข้อง
- ตัวอย่าง: รูปภาพจริงที่แสดงว่าไม่มีความเสียหายเกิดขึ้นในเมืองหลังจากเกิดเหตุการณ์บางอย่าง ซึ่งแท้จริงแล้วเป็นรูปภาพที่ถ่ายไว้ก่อนหน้าที่จะเกิดเหตุการณ์ขึ้น
- ตัวอย่าง: วิดีโอจริงที่อ้างว่าบุคคลหนึ่งสารภาพผิด ซึ่งแท้จริงแล้วเป็นบุคคลอื่น
- ตัวอย่าง: การนำเสนอข้อกฎหมายจริงในอดีตโดยแสร้งว่าเป็นข้อกฎหมายปัจจุบัน เมื่อมีข้อกฎหมายใหม่ที่ขัดแย้งกับของเดิม
มีการดัดแปลง
มีการดัดแปลง
เนื้อหารูปภาพ เสียง หรือวิดีโอที่ผ่านการตัดต่อหรือแต่งเติมจนไม่สามารถตรวจสอบความชัดเจนหรือคุณภาพได้ และมีลักษณะที่อาจทำให้ผู้คนเข้าใจผิดเกี่ยวกับสิ่งที่ไม่มีมูลความจริง ซึ่งรวมถึงสื่อที่สร้างหรือแก้ไขด้วยวิธีทางดิจิทัลผ่านการใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) อีกทั้งยังรวมไปถึงการนำเนื้อหาจากสื่อต่างๆ มาต่อกัน แต่ไม่รวมถึงการตัดตอนส่วนหนึ่งของสื่อ (ดูการประเมินว่า "ขาดบริบท") การนำเสนอสื่อในรูปแบบที่ผิดบริบท (ดูการประเมินว่า "เป็นเท็จ") หรือสื่อซึ่งวิธีการสร้างหรือแก้ไขด้วยวิธีทางดิจิทัลไม่ได้ชวนให้เข้าใจผิด แต่ตัวสื่อมีข้อกล่าวอ้างที่เป็นเท็จ (ดูการประเมินว่า "เป็นเท็จ") โดยไม่รวมถึงสื่อที่มีความโปร่งใสซึ่งใช้ป้าย AI ของ Meta หรือลายน้ำ AI ของ Meta หรือวิธีการตรวจสอบความโปร่งใสที่ไม่ใช่ของ Meta ซึ่งสื่อถึงการใช้ AI อย่างชัดเจน ถึงแม้ว่าโพสต์หนึ่งๆ อาจได้รับการประเมินเป็นอีกอย่างหากมีข้อกล่าวอ้างแยกต่างหากจากการใช้สื่อที่สร้างหรือแก้ไขด้วยวิธีทางดิจิทัล คำนิยามนี้รวมไปถึง
- เสียง วิดีโอ หรือรูปภาพที่ผ่านการดัดแปลงหรือแปรสภาพ
- ตัวอย่าง: การเปลี่ยนแปลงความเร็วของวิดีโอเพื่อเปลี่ยนลักษณะของคำพูดของผู้พูดให้เกิดความเข้าใจผิด
- ตัวอย่าง: การเพิ่มภาพเข้าไปในรูปภาพจริงเพื่อนำเสนอภาพของบางสิ่งที่ไม่เคยเกิดขึ้นจริง
- รูปภาพ เสียง หรือวิดีโอสังเคราะห์ รวมไปถึงสื่อที่สร้างโดยใช้ปัญญาประดิษฐ์
- ตัวอย่าง: ภาพเสมือนจริงที่แสดงให้เห็นเหตุการณ์ที่ไม่ได้เกิดขึ้นจริง
- ตัวอย่าง: วิดีโอที่แสดงให้เห็นบุคคลที่กำลังพูดหรือกระทำในสิ่งที่เขาไม่ได้พูดหรือกระทำ
- สื่อที่ถูกแก้ไขเพื่อตัดทอนหรือเรียบเรียงคำพูดของบุคคลหนึ่งๆ ให้ตรงข้ามจากความหมายดั้งเดิมของคำพูดนั้น
- ตัวอย่าง: การลบคำว่า "ไม่" ออกจากคำพูดของบุคคลหนึ่งที่พูดว่า "ฉันจะไม่ X"
เท็จบางส่วน
เท็จบางส่วน
เนื้อหาที่มีข้อเท็จจริงบางส่วนไม่ถูกต้อง ซึ่งประกอบด้วย
- การผิดพลาดหรือการคำนวณผิด ที่เกี่ยวข้องกับจำนวน วันที่ เวลา แต่อาจทำให้เกิดการตีความจนเข้าใจผิดได้ว่ามีบางสิ่งเกิดขึ้นหรือถูกพูดจริง
- ตัวอย่าง: การระบุจำนวนผู้คนที่เข้าร่วมงานกิจกรรมไม่ตรงกับความเป็นจริง
- ตัวอย่าง: การคำนวณค่าใช้จ่ายของโครงการรัฐบาลผิดไปจากความเป็นจริง
- คำกล่าวอ้างหลักมีทั้งข้อมูลที่เป็นจริงและเป็นเท็จ โดยคำกล่าวอ้างที่เป็นเท็จไม่ได้โดดเด่นกว่า
- ตัวอย่าง: รายการคำกล่าวอ้างที่มีบางข้อเป็นจริง และบางข้อเป็นเท็จ
- ตัวอย่าง: วิดีโอที่มีคำกล่าวอ้างหลักหลายข้อ ที่มีบางข้อเป็นจริง และบางข้อเป็นเท็จ
- เนื้อหาที่นำเสนอเป็นความคิดเห็น แต่อ้างอิงจากข้อมูลที่เป็นเท็จ
- ตัวอย่าง: การรณรงค์ให้เปลี่ยนแปลงนโยบายโดยใช้คำกล่าวอ้างหลักเพื่อสนับสนุนหลายข้อ แต่มีหนึ่งข้อที่พิสูจน์ได้ว่าเป็นเท็จ
ขาดบริบท
ขาดบริบท
เนื้อหาที่สื่อถึงคำกล่าวอ้างที่เป็นเท็จในทางอ้อม ซึ่งประกอบด้วย
- คลิปหรือข้อความที่ตัดตอนมาจากสื่อที่มีอยู่จริงซึ่งยังไม่มีการดัดแปลง (ดูคำนิยามของ "การประเมินว่ามีการดัดแปลง") หรือได้ถูกนำเสนอออกมาในรูปแบบที่ผิดบริบท (ดูคำนิยามของ "การประเมินว่าเป็นเท็จ") แต่ก็ได้มีการบิดเบือนความหมายของเนื้อหาเดิมเพื่อบอกเป็นนัยถึงข้อกล่าวอ้างเท็จ ซึ่งไม่รวมถึงคลิปคำพูดของนักการเมืองที่เป็นของจริง (เช่น คำพูดอ้างอิงในรูปแบบข้อความ คลิปวิดีโอ) (ดูคำนิยามของ "นักการเมือง")
- ตัวอย่าง: วิดีโอที่ไม่มีการดัดแปลงแสดงภาพคนกลุ่มหนึ่งกำลังพูดอย่างพร้อมเพรียงกันว่าพวกเขากำลังชุมนุมด้วยความสงบ แต่ในคลิปเต็มได้แสดงภาพคนกลุ่มเดียวกันนี้กำลังยุยงให้เกิดความรุนแรง
- ตัวอย่าง: การตัดตอนข้อความที่เป็นคำพูดของบุคคลหนึ่งมาไว้คู่กัน ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงแต่ไม่ได้บิดเบือนความหมายของสิ่งที่พูดออกมาจริงๆ
- การรายงานข้อกล่าวอ้างเท็จของบุคคลที่สามโดยไม่ตั้งข้อสงสัยถึงความถูกต้องของข้อกล่าวอ้างดังกล่าว (อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับแนวทางของเราเรื่องการรายงานข้อกล่าวอ้างเท็จที่เผยแพร่ในที่อื่น)
- ตัวอย่าง: พิธีกรรายการทีวีมีการเผยแพร่การสัมภาษณ์กับแหล่งข่าวที่ได้ให้ข้อกล่าวอ้างที่พิสูจน์ได้ว่าเป็นเท็จ และพิธีกรไม่มีการยืนยันหรือตั้งข้อสงสัยถึงความถูกต้องของข้อกล่าวอ้างดังกล่าว
ใช้ข้อมูลหรือสถิติที่สื่อถึงข้อสรุปที่เป็นเท็จ- ตัวอย่าง: การเลือกใช้ข้อมูลจากงานวิจัยเพื่อบอกเป็นนัยถึงข้อสรุปที่งานวิจัยดังกล่าวนั้นไม่ได้ให้ไว้
- ตัวอย่าง: การเน้นย้ำข้อมูลที่มีความสัมพันธ์กันเพื่อบอกเป็นนัยถึงผลกระทบที่ตามมาซึ่งสามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นเท็จ
ตลกแบบเสียดสี
ตลกแบบเสียดสี
เนื้อหาที่ใช้การประชดประชัน การกล่าวเกินจริง หรืออารมณ์ขัน เพื่อวิพากษ์หรือสร้างการรับรู้ โดยเฉพาะในแง่บริบทของการเมือง ศาสนา หรือประเด็นทางสังคม ในทางที่ผู้ใช้ทั่วไปอาจจะไม่เข้าใจในทันทีว่าเป็นเนื้อหาเชิงตลกแบบเสียดสี ซึ่งอาจเป็นเนื้อหาจากเว็บไซต์ที่ไม่ได้เป็นที่รู้จักในวงกว้างว่าเป็นเว็บไซต์ตลกแบบเสียดสี หรือนำเสนอเนื้อหาโดยไม่มีคำชี้แจงที่ชัดเจน เนื้อหาที่ประเมินว่าเป็น “ตลกแบบเสียดสี” จะมีบทความจากผู้ตรวจสอบข้อเท็จจริงเพื่อให้บริบทเพิ่มเติม
จริง
จริง
เนื้อหาที่ไม่มีข้อมูลที่ไม่ถูกต้องหรือชวนให้เข้าใจผิด